جلسه اول از تحلیل آیات جهادی قرآن کریم

 استاد قاضی‌زاده: برداشت «جهاد ابتدایی» از آیات قتال معرکه آراء مفسران و مجتهدان است
گروه حوزه‌های علمیه ــ رئیس موسسه فهیم با اشاره به حساسیت جهاد ابتدایی گفت: برداشت «جهاد ابتدایی» از آیات قتال معرکه آراء مفسران و مجتهدان در گذشته و دوره معاصر بوده و هست.
 برداشت «جهاد ابتدایی» از آیات قتال معرکه آراء مفسران و مجتهدان است

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، رئیس موسسه پژوهشی ـ فرهنگی فهیم و استاد حوزه علمیه در اولین جلسه از سلسله جلسات تحلیل آیات جهادی قرآن کریم در این موسسه به آراء مختلف در مورد بحث جهاد ابتدایی و دفاعی اشاره کرد و گفت: برخی معتقدند که می‌توانیم جهاد ابتدایی علیه غیرمسلمین داشته باشیم که در این صورت یا اسلام را خواهند پذیرفت و اگر نپذیرفتند باید جزیه بدهند و اگر هیچ‌کدام را نپذیرند باید کشته شوند.

وی افزود: گروه دوم معتقدند که در قرآن هر چیزی مطرح شده تماما جهاد دفاعی است و چیزی با عنوان جهاد ابتدایی نداریم و آیات غالبا در مواجهه کسانی است که پیامبر(ص) در صدر اسلام با آنان جنگ می‌کرده است که شامل کفار و منافقان آن دوره می‌شود.

رئیس موسسه فهیم بیان کرد: برخی هم جهاد ابتدایی را پذیرفته‌اند ولی در نهایت آن را به نحوی در قالب جهاد دفاعی تفسیر کرده‌اند؛ بنابراین دفاع کلی از جهاد ابتدایی، پذیرفتن اینکه ما جهاد ابتدایی نداریم و همه آیات قرآن، جهاد دفاعی است و اینکه ما جهاد ابتدایی را با قیودی می‌پذیریم ولی نام آن را جهاد دفاعی می‌نامیم سه دیدگاه مطرح در این عرصه است.

قاضی‌زاده به عنوان نمونه به یکی از دیدگاه‌های معاصرین در این عرصه اشاره کرد و افزود: از جمله آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی جهاد ابتدایی را به صورت مطلق می‌پذیرند و معتقدند که اسلام، آزادی عقیده را قبول دارد ولی این مسئله منافاتی با جهاد ابتدایی در خصوص مشرکان ندارد، اگرچه ایشان در مواجهه با اهل کتاب به مماشات و پرداخت جزیه در صورت نپذیرفتن اسلام، قائل هستند.

استاد فقه و حقوق حوزه علمیه بیان کرد: گروه دیگری از فقها هستند که به طور کلی جهاد ابتدایی را نفی می‌کنند که مرحوم نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی در زمره این افراد است؛ وی در کتاب جهاد در اسلام معتقد است که جهاد ابتدایی نداریم و آیات قرآن اشاره به جهاد، مطلق نیست.

رئیس موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم عنوان کرد: کسانی که معتقد به جهاد ابتدایی هستند ولی همان را به نوعی به جهاد دفاعی برمی‌گرداند، گروه دیگری از مجتهدین محسوب می‌شوند، مانند مرحوم شهید مطهری که جهاد رفع شرک و بت‌پرستی را می‌پذیرند ولی آن را این طور تبیین می‌کنند که ما وقتی جهاد ابتدایی داریم به دنبال این هستیم که موانع را برای علاقه‌مندان به شنیدن حرف حق برداریم.

قاضی‌زاده عنوان کرد: به تعبیر ایشان دولت‌های کفرپیشه موانعی برای شنیدن حرف حق از سوی مردم معمولی ایجاد کرده‌اند و اجازه نمی‌دهند که مردم به سوی حرف حق کشیده شوند؛ لذا ما با دولت‌های ستم پیشه‌ای که مانع رسیدن حرف حق به مردم می‌شوند و به همین دلیل آنان را در گمراهی قرار  داده‌اند می‌جنگیم و در واقع از فطرت پاک انسانی کسانی که در این کشورها به گروگان رفته‌اند دفاع می‌کنیم.

قاضی زاده با اشاره به دیدگاه کسانی مانند مرحوم شهید مطهری که راه میانه برگزیده و جهاد ابتدایی را به صورت ضمنی پذیرفته و در عین حال آن را به جهاد دفاعی تفسیر می‌کنند، عنوان کرد: علت این مسئله تا حدی می‌تواند مربوط به این کار باشد که ایشان در دوره خود در مواجهه با کسانی بوده است که تلاش می ‌کردند تا برخی احکام اسلامی را زیر سؤال برده و هجمه علیه آن ایجاد کنند که ما امروز نیز به نحوی در فضای مجازی و برخی کتب با این مسئله روبرو هستیم.

رئیس موسسه فهیم بیان کرد: امروز هم نسبت به برخی احکام اسلامی هجمه‌هایی می‌شود و آن را غیرعقلانی تعبیر می‌کنند و به دنبال آن، دفاع کلامی از احکام شرعی نیز از سوی برخی متفکران عنوان می‌شود و مرحوم مطهری نیز در دوره خویش با این مسئله مواجه بوده است و به دفاع کلامی پرداخته است.

وی عنوان کرد: مرحوم صاحب جواهر، قتال کفار به صورت ابتدایی را واجب می‌داند و آیه ۲۶۱ سوره بقره «كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ؛ بر شما كارزار واجب شده است در حالى كه براى شما ناگوار است و بسا چيزى را خوش نمى‌داريد و آن براى شما خوب است و بسا چيزى را دوست مى‌داريد و آن براى شما بد است و خدا مى‏‌داند و شما نمی‌دانید» را مستند این سخن خود می‌داند در صورتی که ظاهرا این آیه چنین مفادی ندارد؛ ایشان معتقد است در کنار جهاد ابتدایی کسی که اهل بغی باشد و به مسلمین حمله کند هم مشمول جهاد خواهند بود و باید با او بجنگیم.